Psihološki trileri – preporuke filmova

Psihološki trileri predstavljaju jedan od najpoznatijih podžanrova trilera, bilo da su u pitanju filmovi, knjige ili televizijske serije.

Klasični vs psihološki triler

Trileri su dinamični filmovi ispunjeni akcijom, nasiljem, napetošću, dramom, intrigom, zločinima… U čemu je onda razlika između psihološkog i ostalih vrsta trilera?

Psihološki triler koristi sve iznad navedene elemente, uz mješanje psihologije. Što znači da je sva napetost na mentalnom i emocionalnom nivou, dok je fizička akcija sekundarna. Zlikovac obično ima neki mentalni/psihološki poremećaj i to dodatno komplikuje priču.

Psihološki trileri ne sadrže samo to, već ćemo često naići na elemente kriminalistike, psihološke forenzike, kriminalističkog profilisanja. Zarad priče koja će alarmirati čula i željene reakcije kod čitalaca/gledalaca – ovaj žanr koristi sve tajne psihologije da bi to uradio – strah, agresija i seks. Nije slučajno Frojd tvrdio da su Eros (instinkt života) i Tanatos (instinkt smrti) najjači pokretači ljudske psihe i ponašanja.

Da sumiramo, psihološki trileri nam pokazuju oni mračnu i mučnu stranu ljudskog uma, psihe i duše. Podstiču naše najveće strahove i kada smo u nekoj mračnoj ulici ili nestane struja tokom olujne noći – kreiramo scenarije dušu dale za ovaj žanr.

Iz ugla psihologa

Mišljenja sam da ovakvi sadržaji mnogo utiču na iskrivljenje slike i povećanje stigme o mentalnim poremećajima i psihološkim oboljenjima. Uzrokuju nerazumjevanje, predrasude i potencijalnu zloupotrebu ljudi sa psihološkim tegobama.

Takođe, može biti okidač i “inspiracija” kod osoba koje su sklone agresiji i labilne na psihološkom nivou. Copy cats (imitatori) su osobe koje se poistovjećuju sa svirepim ubicama i njihovom “popularnošću”. Pod terminom popularnost mislim na englesku riječ “notorious” – ozloglašenost, za kojom imitatori žude.

Kreativno ispričana priča ili istinita činjenica?

Često, autori uzimaju dosta kreativne slobode pri kreiranju likova u ovim filmovima. Ponekad, u filmovima, knjigama i serijama o istinitim događajima, nailazimo na par stvari:

• suptilna romantizacija svirepih ubica – npr. Ted Bundy, Andrew Cunanan
• izvrtanje i prenaglašavanje nekih karakteristika mentalnih oboljenja
• prebacivanje odgovornosti na druge oko ubice – roditelje, sredinu, porodičnu situaciju…

Naravno, ovo je potpuno subjektivno viđenje stvari. Ali činjenica je da imamo neki rastući trend pretvaranja negativaca, zločinaca u neshvaćene super heroje. Ostavljam vam da prosudite sami.

Mišljenja sam da je umjetnost samo imitacija života, i da su scenariji koji piše život mogu biti mnogo, mnogo mračniji nego oni koje kreiraju scenaristi i autori trilera.

Psihološki trileri zasnovani na istinitim događajima

Extremely Wicked, Shockingly Evil, and Vile – je biografska drama-triler o životu jednog od najpoznatijih serijskih ubica na svijetu, Tedu Bandiju. Kratka serija zasnovana je na memoarima njegove bivše djevojke Elizabet Kendal. Ubica lijepog lica i svireposti koja ga i dan danas svrstava među najozloglašenije ubice.

Lost girls – Priča o ženi koja tragajući za svojom ćerkom koja je nestala otkrije cijelu mrežu ubistava mladih prostitutki. Svako ubistvo je neriješeno jer su prostituke gledane kao ljudi drugog reda, nevažne i nevidljive.

Film govori o trudu I radu policije u pokušaju da se domognu I otkriju ubice koji je terorisao zaliv San Franciska tokom 60ih I 70ih godina prošlog vijeka. Ubica se sve vrijeme igrao sa policijom, ostavljajući im veliki broj tragova, kao i kodirana pisma, direktno napisana i adresirana na njih. Ovaj slučaj se i dalje smatra nerješanim, jer Zodiak nikada nije pronađen, niti je potvrđen tačan broj njegovih žrtava.

Catch me if you can je film je ispirisan životnom pričom Franku Abagnaleu. Govori o njegovim nevjerovatnim prevarama koje je godinama izvršavao, bez da bude uhvaćen. Šarmantni prevarant, kameleon u fenomenalnoj izvedbi DiCapri-a, dokaz je i da harizma i šarm mogu i te kako biti devijantni. Po mom skromnom mišljenju, ovo je uloga za koju je DiCaprio trebao dobiti Oskara.

The girl next door je film koji prikazuje šta se desi kada vidimo nasilje, a odlučimo da ipak prećutimo. Da ne kažemo nikom jer “nije naše da se miješamo”. Takođe, film govori i o tužnoj i surovoj istini životam da nam neko sa kim smo krvno povezani ne mora nužno željeti i činjeti dobro, Posvećen je djevojci o kojoj se radi u filmu.

The Orphan – Iako ovaj film nije prvobitno napravljen prema istinitom događaju, ali su nekoliko godina kasnije nakon premijere ovog filma – otkrile 2 slične situacije. Prva je otkriveno da se žena Barbora Skrlova, pretvarala da je 13. godišnji dječak u Norveškoj i otkrivena je u drugoj porodici, nakon što je u prvoj izazvala ekstremno nasilje. Drugi slučaj se desio skoro. 2010. kada je par u Indijani usvojio djevojčicu iz Ukraijine sa dvarfizmom, koja se zvala Natalia Rose. Usvojitelji su posumljali da ona uopšte nema 3 godine već preko 20. O ovom slučaju se i dalje vode polemike.

My friend Dahmer – je biografska drama-triler o Džefriju Dahmeru, poznatom kao Monstrum ili Kanibal iz Milvokija. Zasnovan je na autobiografiji Džona Bekderfa, koji je pohađao srednju školu zajedno sa mladićem koji će kasnije postati jedan od najozloglašenijih serijskih ubica. Akcenat je na adolescentskom periodu Dahmerovog života. Na neki način, ovaj film je ispričao priču o nastanku jednog serijskog ubice. Postoji nekoliko filmova i serija o ovom ubici.

The girl in the basement – Film o slučaju Fritzl koji je šokirao cijeli svijet. Zasnovan je na životnoj priči Elisabeth Fritzl, mlade žene iz Austrije, koju je rođeni otac držao zarobljenom u podrumu od 1984 do 2008. Sam film je veoma težak i mučan za gledati, zbog zlostavljanja i svih oblika nasilja koje je Elisabeth preživjela. Ova priča je još jedna u nizu da su nam nekada najrođeniji u stvari najveći neprijatelji.

Život piše trilere

Ovo je prvi članak na temu psiholoških trilera. Kako bi bila što obuhvatnija u preporukama, na ovom serijalu tekstova sarađujem sa svojom prijateljicom, Tamarom Samardžić, koja je nezvanični ekspert za trilere.

Namjerno smo počele sa onim zasnovanim na istinitim događajima. Čovjek je čovjeku prijatelj. Čovjek je čovjeku neprijatelj. Namjerno ne želim reći vuk. Jer vuk ubija da bi odbranio i nahranio slabije članove čopora. Koliko ljudska vrsta nosi neistraženog mraka u sebi i da li se razlikujemo od životinja i kako – pitanja su na koja možemo dovijeka debatovati.

Nadam se da će ovo zadovoljiti one koji gledaju ovaj žanr, dok Tamara i ja podjelimo naše preporuke psiholoških triler serija po istinitim događajima.